Şamanizm Hangi Bölgelerde Görülmektedir?
Şamanizm, farklı bölgelerde etkisini sürdüren oldukça eski bir inanç olmakla beraber aynı zamanda da ilginç bir uygulamadır. Şamanizm, en başta Türklerin kabul ettiği bir inançtır. Müslümanlıktan önce Türklerin hayatında olan bu inanç, bazı Türk devletlerinde hala devam etmektedir. Orta Asya ve İç Asya bölgelerinde yaygındır.
Bunun yanında Güney ve Kuzey Amerika gibi bölgelerde de etki göstermiştir. Orta Asya’ya ve Sibirya’ya özgü dinsel olgudur. Avustralya, Güneydoğu Asya, Endonezya, Tibet, Japonya ve Çin’de de görülmektedir. Şamanizm, sadece bireyi değil aynı zamanda toplumu da kapsayan bir olgudur. Bu nedenle temelde toplumsallık yer almaktadır. Gök tanrı inancı Şamanizm, şaman denilen kişilerin kontrolündedir.
Şamanizm İnancı Ve Özellikleri
Şamanizm’in aslında bir din olmadığı bazı bilim insanları tarafından onaylanmıştır. Çünkü bir inanışın din olabilmesi için onun ilahi kitabının olması gerektiği savunulmaktadır. Bu nedenle Şamanizm, bir din olarak görülmemektedir. İnanç uygulaması tabirini alan Şamanizm, belli başlı özelliklere sahiptir.
Bu özelliklere şunlardır:
- Şamanizm’i ilk kez Batılılar tanımlamıştır.
- Çok tanrılı bir inanış olarak görülmektedir.
- Bazı bilim adamları, Şamanizm’i Türklerin dini olarak görmektedir.
- Bazı bilim adamları ise Şamanizm’i din olarak değil kült olarak kabul ederler.
- Hakasya şamanları ve Moğolistanlı şamanlar oldukça ön plana çıkmaktadırlar.
Şamanizm’in bu özelliklerine bakıldığında Müslümanlık ile benzeri olmadığı net bir şekilde görülmektedir.
Şamanizm’de Şamanın Görevleri Nelerdir?
Her dini inanışta tanrı ile insanlar arasında iletişim sağlayan din görevlileri mutlaka bulunmaktadır. Şamanizm’de de bu durum aynıdır. Yapılan ayinleri düzenlemekle görevli olan şamanlar, farklı görevlere sahiptirler. Şaman, sadece tanrıyla olan irtibatı sağlamaz. Bunun yanında farklı sorumlulukları da bulunur.
Şaman, eğitimini almadan bu göreve gelemez. Bu nedenle eğitim her şeyden önemli tutulmaktadır. Şamanlar, fal bakarak gelecekten haber verirler. Kurban kesme ve ruhlarla iletişime geçme görevleri de bulunur. Zeki insanlardır. Bunun yanında şair bir ruha da sahiptirler. Şamanlar, halk tarafından özel güçlere sahip kişiler olarak görülürler. Bu yüzden onlara karşı son derece saygı içinde olurlar.
Şaman, insanlar arasında yaşanan anlaşmazlıkların çözülmesi için çalışır. Ayrıca biri emanet bırakmak istediği zaman güvenebileceği tek kişi şamandır. Bu yüzden şamanlık, oldukça önemli bir vazifedir. Bu vazifeye getirilen kişi, hiç de kolay bir eğitimden geçmez.
Şamanizm Ve Türklük
Türkler, İslamiyet’i sonradan kabul etmişlerdir. İslamiyet’in henüz Türk topraklarına erişmediği dönemlerde ise Şamanizm, etkili bir inanç olarak görülmekteydi. Bu nedenle Şamanizm ve Türklük birbiri ile bağlantılı kavramlar olarak kullanılır. İslamiyet Türk topraklarına geldiğinde ise Şamanizm, yavaş yavaş etkisini yitirmeye başlamıştır. Ancak atalarının dinini bırakmak istemeyen bazı Türkler, İslamiyet ile Şamanizm’i birlikte yaşamıştır.
Harmanlanan bu iki inanç, Türk adet ve göreneklerine yanmıştır. Türkler, din olarak İslamiyet’i kabul etseler de bazı adet ve gelenekleri hala Şamanizm’den kalmadır. Bu adetlerin birçoğu, günümüzde de devam etmektedir. Şamanizm, Türklük ile özdeşleşse de İslamiyet’in gelmesi bu inancın etkisini kırmıştır.
Şamanizm’de Dini Törenler
Şamanizm’de şaman başkanlığında yapılan ayinler vardır. Bu ayinlerde şaman, kendine özgü kıyafetlerini giyer, özel olarak tasarlanan takılarını takar. Ayrıca tören sırasında son derece ilginç malzemeler de kullanırlar. Törende davul, olmazsa olmaz aletlerdendir. Hatta kültürümüzde yer alan davulun, Şamanizm’den geldiği bilinmektedir. Ayin sırasında transa geçmek, şamanın bir görevidir.
Bu geçiş davul ve dans eşliğinde meydana gelir. Trans esnasında kendini tamamen kaybeden şaman, ruhlarla konuşur. Ancak transtan çıktıktan sonra bu konuşmaları hatırlayamaz. Ayin esnasında dua okuyan şaman, bunun yanı sıra şarkı da söylemektedir. Dini tören söz konusu olmadığında şaman, pek fazla ortada olmaz. Genellikle kendini insanlardan uzak tutar ve yalnız kalır.
Şamanizm’den Gelen Uygulamalar
Türklerin daha önceden Şamanizm anlayışında olmaları, adet ve geleneklere yansımıştır. Bu nedenle Müslüman olan bir Türk devletinde Şamanizm geleneklerini görmek gayet normaldir. İnanç olarak İslam’ın kabul edilmiş olması, Şamanizm geleneklerini tamamen ortadan kaldıramamıştır. Bugün hala devam etmekte olan Şamanizm geleneklerinin sayısı oldukça fazladır. Şamanizm, Müslümanlığa da etki eden bir inanç olmuştur. Örneğin, Müslümanların zikir çekmeleri aslında Şamanizm dininden gelmiştir. Ayrıca burçlara bakarak geleceği konuşma uygulamaları da yine Şamanizm’den gelen bir konudur.
Şamanizm Yeniden Canlandırılmak İstenmektedir
Şamanizm, Eski Türklerde kabul edilmiş bir inanç uygulamasıdır. Ancak günümüz Türklerinde bu inanca dair pek bir gelişme yoktur. Atalarının dinini merak eden bazı kesimler, Neo-Şamanizm olarak araştırmaktadırlar. Yine bu adı kullanarak Şamanizm, tekrardan yayılmak istenmektedir. Yapılan araştırmalara göre yaklaşık 6 milyon kişinin Şamanizm’i benimsediği bilinmektedir.
Şamanizm Bir Din Midir?
Şamanizm üzerinde an fazla ihtilaf yaşanan konulardan biri de budur. Şamanizm’in bir din olup olmadığı hala tartışılmaktadır. Bazı kesimler bu inancın din olduğunu, bazı kesimler ise din olmadığını savunmaktadırlar. Ancak yaygın olarak kabul edilen görüş, Şamanizm’in din olmadığı yönündedir. Şamanizm’in şeytansı uygulamalar içerdiği söylenmektedir.
Bu nedenle Şamanizm’e karşı farklı bir bakış açısı ve merak uyanmıştır. Şamanizm bir din midir? Sorusuna net cevaplar verebilmek için birçok araştırmacı, bu inancın yaygın olduğu topraklarda araştırmalar yapmışlardır.
Şamanlar Kendi Aralarında Farklılık Gösterebilir
Şamanların aldığı eğitimler farklılık gösterebilir. Bu nedenle kendilerine soru sorulduğunda farklı cevaplar da verebilirler. Her şamanın bilgi birikimi farklıdır. Duyduklarından, gördüklerinden esinlenerek tecrübe kazanmaya başlarlar. Bu tecrübeler sonucunda da deneyimli olurlar. Şamanın deneyimsiz olması imkansızdır. Çünkü gerekli deneyime sahip olmayan bir kimse, şaman yapılmaz. Şamanizm inancında, en fazla öne çıkan kavram şamandır. Bu nedenle şamanların özellikleri, görevleri ve sorumlulukları çok dikkat çekmektedir.
Şamanizm Yazılı Bir İnanç Değildir
Şamanizm anlayışının ne zaman ve kim tarafından ortaya atıldığı bilinmez. Bunun nedeni Şamanizm’in yazılı bir kaynaktan ortaya çıkmamış olmasıdır. Şamanizm, bir kağıtta yazılı olan kurallar içermez. Bu kurallar sözlüdür ve yüzyıllardır sözlü şekilde süregelmiştir. Anonim bir inanç olması, Şamanizm’e farklı yorumlar katılmasını kolaylaştırmıştır.
Şamanizm’de Dini Kurallar Bulunmaz
Şamanizm inancında peygamber kavramı yoktur. Dolayısıyla ilahi kitap da bulunmaz. Dini kurallardan ziyade dini uygumalar üzerine kurulan bir inançtır. Bu uygulamalar ise toplumsal, siyasal ve ekonomik olarak çerçevelendirilmiştir. Dini kuralların bulunmaması, şamanların kural koymalarına olanak tanımıştır. Ancak bir şaman, kafasına göre kural koyamaz. Çünkü Şamanizm’in gerektirdiği bazı kurallar, sözlü olarak nesillerce aktarılmıştır.