Paganizm Nedir?
Paganların inancı olan Paganizm, en iyi şekilde doğanın yüceltilmesini temel alan bir dinsel inanıştır. En basit tanımıyla bu şekilde özetlenebilecek olan bu inanç sistemi bazı ritüellere ve özelliklere sahiptir. Nasıl ki Hinduizm’in tek bir kurucusu, kutsal kitabı ya da dinsel felsefesi yoksa Paganizm de buna benzer şekilde bir yeryüzü dini olarak görülür. Paganlar, doğal dünyanın kutsal nitelikler taşıdığına ve kutsal bir karaktere sahip olduğuna inanırlar.
Paganizm hakkında yapılan tanımlamalarda, doğal dünyayla, atalarıyla, mit ve öteki dünyalarıyla yeniden iletişim kurmak için insanlara yardım eden bir ruhsal yol şeklinde tanımlar görülür. Bazıları için Paganizm kutsal bir yol iken bazıları da onu bir dinsel sistem olarak görmektedir. Birçok insan günümüzde doğal dünya ile bağlantısını yitirdiğini hissederken, bağlantısızlığı onarmak için aradığı ruhsal yollardan biri de Paganizm olabilir.
Kimlere Pagan Denir?
Öncelikle Paganizm inancını taşıyan kişilere pagan dendiğini belirtmek gerekir. Fakat bu dinsel inanış sistemine sahip kişiler kendilerini pagan olarak tanımlamazlar. Günümüzde bu alanda yapılan tartışmalarda;
- Şinto inancı,
- Hinduizm,
- Cermen paganizmi,
- Kelt çoktanrıcılığı,
- Yunan ve Roma dinleri,
- Arap paganizmi,
- Mısır çoktanrıcılığı,
- Slav ve Baltık dinleri
gibi inanışlar pagan dinleri olarak tanımlanır. Özünde pek çok topluluğun kökünde Paganizm etkileri görülür. Bu kadar geniş bir toplulukta uzun yıllar boyunca etkili olan Pagan kültürü, önemli ritüellere sahiptir.
Bu tür dinlere veya dinsel sistemlere inananlara pagan adı verilir. Paganizm inanç yelpazesi oldukça geniştir. Animizm, çoktanrıcılık, panteizm gibi dinsel yönelimlerde Paganizm etkileri görülür. Doğada görülen varlıklara tanrısallık ve kutsallık atfetmek bu inanışın temel prensiplerinden biridir.
Paganların Antik Kökenleri
Pagan kelimesi, insanlık tarihi boyunca pek çok farklı insana farklı kültürel öğeler ifade etmiştir. Son dönemde neo-pagan hareketi ortaya çıkmadan önce bu kelime Avrupa ve Orta Doğu’daki çok tanrılı dinleri tanımlamak için kullanılmıştı. Orta çağ ve Rönesans dönemlerinde bir çok kez hakaret ve üç ana İbrahimi inancı izlemeyenleri kapsamak için Pagan tanımlaması yapılmıştır.
Modern pagan hareketi ise 20. yüzyılın başından itibaren kendi etkisini göstermeye başlar. Okült teolojisi ile ruhçuluğa geniş bir açıdan bakıldıktan sonra Paganizm tanımlaması daha yaygın bir şekilde yapılır olmuştur. Antik kökenlerine rağmen Pagan inanışına sahip topluluklar bir din olarak kabul görmek için mücadele etmek durumunda kalmıştır. 2021 yılında Paganizme bağlı olan bir inanış olan Druidizm, Hayırseverlik Komisyonu tarafından resmen bir din olarak tanınmıştır.
Ayrıca sitemizden Şamanizm ne demek? Hakkında bilgileri inceleyebilirsiniz.
Paganlar Neye İnanır?
Paganizm inancını benimseyen paganlar, doğa üzerinde bir kutsallık oluşturan inanış biçimlerine sahiptir. Doğada görsel olarak gözlemlediğimiz varlıklar genellikle tanrısallık atfedilerek kutsallaştırılır. Paganizm inancında paganların tanrının bizzat kendisi olarak inandığı varlıklar şunlardır:
- Güneş
- Gökyüzündeki cisimler
- Yeryüzü
- Ağaçlar
- Bazı mistik hayvanlar
- Nehirler
- Dağlar
Bu varlıklar, Paganizm ve paganların inandığı kutsallık taşıyan varlıklardır. Tanrının doğanın içinde olduğunu düşünen paganlar, doğadaki her şeyde ona ait bir kutsallık fark ederler. Türk kültüründe de geniş bir yer kaplayan Kamlık, şamalık ile birlikte Paganizm etkileri taşıyan bir inanış biçimidir. Pagan dinlerin bir kısmı doğa temelli olduğu için ibadet ve özel ritüeller içermez.
Paganizm Özellikleri Nelerdir?
Pagan dinleri olarak tanımlanan ve farklı kültürlerde farklı topluluklar tarafından takip edilen bu inanışlarda ortak özellikler olduğu gibi farklılaşan özellikler de vardır. Örneğin doğa temelli olan pagan dinlerinde ibadethane bulunmaz. Peygamberler veya yazılı bilgiler olmadan inanış gerçekleşir. İbadetler, doğada doğal bir şekilde var olan varlıklara ve onların sahip olduğu ruhlara yapılır. Paganizm ibadetleri pek çok farklı ritüel içerdiği için aralarında putperestlik de görülebilir. Buna örnek olarak taştan ya da topraktan yapılan heykeller, doğal olarak oluşan ilginç kayaçlar veya tahtadan elde edilen oymalar verilebilir.
En köklü Paganizm dinlerinde bu şekilde ibadet olmadan doğaya yönelik bir inanış söz konusudur. Fakat günümüzde yeniden diriltilen Paganizm dininde güncellenmiş ve bazı inanç sistemleri değişmiştir. Hristiyanlık tarafından çok ciddi ve kanlı bir şekilde bastırılan Paganizm inanışına dair neredeyse hiçbir yazılı belge yoktur. Doğal varlıklara önem veren Paganlar, doğa olaylarına da ayrı bir önem verirler:
- Ay ve güneş tutulmaları
- Mevsimsel döngüler
- Gün döngüleri
- Gök cisimleri
- Depremler ve diğer doğal afetler
Paganizm inancına sahip olan paganlar, günümüzde çeşitli törenler düzenleyerek inançlarını tazelerler. Örnek olarak kelt paganizminde “druid” adı verilen ruhani kişilikler vardır. Bir nevi rahip olan Druidler, toplumu birleştiren bir bilge konumundadır. O kültürde en çok saygı gören ruhani becerilere sahiptir. Çünkü druidler tanrılar ile iletişimi yöneten ve paganlar ile tanrılar arasında bağ kurmasına yardımcı olan rahiplerdir. Tanrılara kurban verilmesi, büyüler yapılması, büyülerin bozulması, dini törenlerin düzenlenmesi gibi çok sayıda görev druidlere aittir.
Kelt paganizminde diğer Paganizm inançlarından farklı olan bazı hususlar vardır. Örnek olarak kelt paganları, tanrıları memnun etmek veya onlardan kötülükleri için af dilemek için insanları da kurban edebilirlerdi. Çok tanrılı dinlerden biri olan Paganizm, aynı zamanda tanrılar arasındaki mücadeleleri de konu alırdı. Paganizm’deki bu tanrılar arasındaki kavga ve benzeri olaylar, mitolojiye de çok önemli etkileri olan bir konudur.
Paganizmde Kültler Nelerdir?
Çok tanrıcılık pagan dinlerinin vazgeçilmezi olarak ortaya çıkan bir inanç sistemidir. Tanrı ve tanrıça olmak üzere iki tanrıdan türemeye inanan Paganizm çeşitleri de vardır. Bu inanç sistemine duoteizm adı verilir. Temelde doğaya tapmak olarak özetlenebilecek olan Paganizm’de kültler de vardır:
- Ağaçlar pagan kültüründe önemli bir yere sahiptir.
- Cermen ve Viking Paganizminde orman figürü görülür.
- Bozkır toplumu olan Türklerde orman unsuru yerine düzlükler ilgi toplar.
Türkler, at süremeyecekleri ormanlarda yaşayabilecek bir kültüre yakınlık duymazlar. Bu yüzden orman, eski Türk kültürlerinde korkutucu ve düşmanca bir yer olarak tanımlanır. Ormanlara girmekten korkulan bu kültürde durduk yere ağaç kesmek de büyük günah olarak görülürdü. Paganizm inancını taşıyan kişiler yani paganlar hem doğaya hem de doğa olaylarına büyük önem verirler. Özel günlerde ve mevsim döngülerinde bu yüzden paganların düzenlediği çeşitli festivaller mevcuttur.
Günümüzdeki Paganizm ile eski kültürlerin taşıdığı pagan dinleri arasında gerçekten çok büyük farklılıklar vardır. Bu durumun en büyük sebebi Pagan dinlerinin dogmatik yani önkabulu olmamasıdır. Herhangi bir kutsal kitabı olmayan ve ibadet zorunlulukları bulunmayan Paganizm’in kökleri kültürel geleneklerden beslenir. Paganizm dini temelde doğal çevreyi koruma, doğa ile bütünleşme ve otoriteyi reddetme şeklinde günümüzde yeniden şekillenir.