Bilimsel Sınıflandırılması
Aspir ya da Latince adıyla Carthamus tinctorius, papatyagiller familyasına mensup olup ortalama olarak 50 – 100 cm boylarında görülmektedir. Genelde yaz sonuna doğru; Haziran sonu Temmuz başı gibi sarı, krem, beyaz ve kırmızı renklerde görülmektedir. Safrana benzerliğinden ötürü kır safranı olarak da adlandırılmaktadır.
Anavatanı olarak Arabistan bilinmekle birlikte İran, Hindistan, Pakistan ve Türkiye’de de görülmektedir. Aspir kuraklıklara karşı son derece dayanıklı ve yazlık karakterde ortalama olarak 110 – 140 gün arasında yetişen ve tek yıllık bir bitkidir. 100 cm’ye kadar boylanabilmektedir. Dikenli ve dikensiz olarak görülebilmektedir. Dikenli olan çeşitleri dikensiz olanlarına kıyasla daha fazla yağ içermektedir.
Aspir bu bakımdan dört ana çeşit altında toplanmaktadır; Kırmızı ve turuncu olanları dikensiz, sarı, ve daha koyu sarıda olanları ise dikenlidir.
Çok faydalı olan yağ oranları dikensiz türlerinde yüzde 25 ve 28 arasındayken, dikenlilerde yüzde 40’a kadar çıkabilmektedir. Sarı, beyaz, krem, kırmızı ve turuncu en yaygın olarak görülen renkleridir. Ortalama 3 metre derinlere gidebilen kazık kök sitemine sahiptir. Tohumları genelde beyaz ve kahverengi olmaktadır. Dal yapan her kısmında tohumlarını taşıyan küçük tablalar bulunmaktadır.
Aspirin sağladığı şifalar açısından pek çok alanda kullanımı mevcuttur. Renkli yapıya sahip olan çiçekleri gıda ve kumaş boyası yapmak için kullanılmaktadır. Tohumlarında da yağ bulunduğu için yemeklik yağ olarak kullanılabilmektedir. Ayrıca uçucu yağı sanayi alanında da önemli bir yere sahip olup sabun, boya, vernik, cila gibi farklı ürünleri üretmekte tercih edilmektedir. Yağı biyoyakıt olarak da bazı ülkelerde kullanılabilmektedir.
Küspe yapmaya da uygun olan aspir, bu açıdan hayvan yemi olarak da tercih edilmektedir. Küspesinde ortalama yüzde 25 protein bulunduğu için hayvanlar açısından oldukça besleyicidir. Protein zenginliği bakımından özellikle güvercin yemi olarak da değerli bulunmaktadır. Bazı bölgelerde ise doğrudan yemeklerin içinde de kullanılmaktadır.
Aspir Hangi Hastalıklara İyi Gelir?
Aspir çiçeği özellikle yağı sayesinde son derece şifalı özelliklere sahiptir. Vücut içi sistemlerin dengelenmesi ve düzenlenmesinde etkili olan yağı, kolesterolün de dengede olmasını sağlayarak vücut direncinin arttırılmasına katkı sunmaktadır. Ayrıca hormonların dengede tutulmasına etki ederek adet dönemindeki kadınların ağrılarının giderilmesi amacıyla da kullanılabilmektedir.
Düzenli olarak kullanıldığında adet döngüsünün de düzene girmesine etki eden aspir yağı, adet sırasında sık görülen ağrıların azaltılması ve bulantıların oluşmamasında da etkili olmaktadır. Adet esnasında sadece ağrıların giderilmesi için değil aynı zamanda ateşin de çıkmasını engelleyerek adet ile oluşan tüm sıkıntıların giderilmesine yardımcı olan aspir, bu bakımdan özellikle kadınlar için son derece değerlidir.
Kilo vermek ve formda kalmak isteyenler için de yardımcı olan aspir, diyet esnasında tüketildiğinde ve spor ile desteklenmesi durumunda kişinin istediği kadar kilo vermesine yardımcı olmaktadır. Çünkü aspir yağların enerjiye dönüştürülmesine ve yakılmasına etki etmektedir.
Ayrıca soğuk algınlığı, öksürük, balgam gibi rahatsızlıkların da giderilmesi için etki eden aspir, gargara olarak kullanıldığında doğrudan boğaza etki ederek bu bölgedeki yutkunma gibi sorunların giderilmesine fayda sunmaktadır. Sadece gargara olarak değil yağı da tüketildiğinde soğuk algınlığının vücutta yarattığı halsizliğin giderilmesine etki etmektedir. Böylece özellikle mevsim geçişlerinde kullanılması halinde bağışıklık sistemini güçlendirici etkisi bulunmaktadır.
Güçlü bir E vitamini kaynağı olduğu için cildin parlaklık kazanması ve yenilenmesi için de aspir yağının büyük katkısı vardır. Hücrelerin yenilenmesinde ve cilt dermis tabaksındaki deformeleri engellemek için etki sunan yağı, masaj halinde cilde uygulandığında rahatlatıcı etki göstermektedir.
Omega 3 açısından da zengin olan aspir, yine bu bakımdan hastalıklara karşı daha fazla dirençli olmayı sağlayabilmektedir. Alerjik reaksiyonların, özellikle mevsimlere bağlı olarak görülen alerjik reaksiyonların giderilmesi için etkilidir. Vücutta serbest radikal hücrelerin artmasının da önüne geçerek böylece çok daha büyük hastalıkların görülmesini engeller.
Vücudun kendisini dinç hissetmesi için son derece gerekli olan Serotonin, günlük yorgunluktan, iş temposundan ya da stres duyulan anlarda düşüş göstermektedir. Aynı zamanda sağlıksız ya da düzensiz beslenme gibi nedenlerden ötürü de azalan bu oranın dengelenmesinde aspir yağı çok etkilidir. Böylece daha az yorgunluk duyulur ve enerji düşüklüğü anları kolayca geride kalabilir. Bir diğer dengelemesini kan basıncı üzerinde de yaptığı için felç ve yüksek tansiyon gibi rahatsızlıkların giderilmesine etki edebilmektedir.
Aspir çiçeğiyle ilgili yapılan araştırmaların gösterdiği üzere aspir yağı kabızlık sorununa karşı da iyi gelmektedir. Midenin çalışmasını düzenli bir hale getirir ve bulantı ve kusma gibi durumların engellenmesine etki eder. Özellikle su ile aspir yağının tüketilmesi sindirim sorunlarının görülmesini engellemektedir.
Çay olarak tüketildiğinde ise vücut ısısının dengelenmesine yardımcı olur. Bu bakımdan özellikle ateşli olunan dönemlerde ateşi düşürmek ve vücudun direnç kazanması bakımından da etkili olabilmektedir.
Aspir Çiçeğinin Kullanılması
Aspir çiçeğinin fiziksel ve zihinsel etkilerinden yararlanmak için farklı yöntemlerin kullanılması mümkündür.
Yağ Olarak Kullanılması; Aspir yağının kullanımı genelde vücuda masaj şeklinde yedilerek uygulanmaktadır. Buna bağlı olarak cilt sorunlarının ve çatlaklık gibi durumların giderilmesi için ilgili bölgeye hafif bir şekilde masaj yaparak yağını kullanmak etkili sonuçlar verecektir. Adet döneminde karın bölgesine yapılacak masaj ise adet sancılarının giderilmesine etki edecektir. Aynı şekilde banyo esnasında küvet suyunun içine birkaç damla aspir yağının damlatılması suyun daha tazeleyici ve enerji verici bir yapı haline gelmesine neden olacaktır. Sivilce ve akne gibi istenmeyen lekelenmeler için de yağın o bölgeye kuruyacağı kadar sürülmesi, bu türden lekelenmelerin iz bırakmadan vücuttan atılmasına etkili olmaktadır.
Çay Olarak Kullanılması; özellikle sindirim sorunlarını gidermek amacıyla kurutulmuş aspir çiçeğini çay olarak tüketmek mümkündür. Bunun için kurutulmuş aspir çiçeklerini demlik ya da french press içinde sıcak suyla demleyiniz. 10 – 15 dakika demleme süresi tamamlandıktan sonra süzerek çayı tüketebilirsiniz. Çayının en büyük faydalarından birisi de soğuk algınlığı gibi rahatsızlıkların giderilmesine etki etmesidir. Ayrıca çayı daha şifalı hale getirmek için içine limon damlatabilir ya da bal ekleyebilirsiniz.
Gargara Olarak Kullanılması; çayını hazırlar gibi yapacağınız yöntem ile boğaz ağrısı, uçuk, diş eti sorunları gibi farklı rahatsızlıklara gargara yöntemi ile iyileşme sağlayabilirsiniz. Ilık olacak bir şekilde hazırladığınız aspir suyunu, ağzınızda ortalama 3 – 4 dakika boyunca çalkayınız. Daha rahat yutkunmanıza imkân verecektir.
Yemeklerde Kullanılması; Bazı bölgelerde, özellikle pilav yapımında otantik bir tat elde etmek için aspir çiçeği katılmaktadır. Bunun için kuru olmayan çiçekleri pilav yaparken kaynayan suyun içine atmanız ve daha sonra pilav hazır olduktan sonra çiçekleri çıkarmanız gerekmektedir.
Nasıl Temin Edilir?
Mitr tarafından sunulan aspir yağı tamamen doğal içeriğe sahip olduğu için cildiniz için hiçbir zararı bulunmamaktadır. Bunun yanında sağlıklı yapısı nedeniyle cilt sorunlarınızın giderilmesine etki ettiği gibi bunun yanında da eklem ve kas ağrılarınıza iyi gelerek çeşitli rahatsızlıklarınızın ortadan kalkmasına neden olacaktır. Ayrıca zorlu geçen günün ardından kullanmanız halinde kendinizi çok daha enerji dolu ve gevşemiş hissedebileceksiniz.
Ruhsal ve Duygusal Etkileri
Hem yağ hem de çay olarak kullanıldığında aspir çiçeği, vücut üzerinde genel bir sakinleştirici etki gösterir. Kendinizi yorgun, bitkin ve mutsuz hissettiğiniz anlarda kendinizi toparlamanıza ve daha iyi hissetmenize olanak tanımaktadır.
Kullanımı ve Uyarılar
Çayını hamilelerin tüketmemesi, iki yaşından küçük çocukların yağını ve çayını tüketmemesi tavsiye edilmektedir.