İlk Şamanlar Kadınlardı
Birçoğumuz şaman kelimesini duyduğumuzda, bu kavramı erkeklerle bağdaştırırız. Ancak şaman kelimesi aslında kadınlarla bağdaşan bir kavramdır. Şamanizm’in ilk dönemlerinde bu görevi yapan kişiler aslında kadınlardı. Yani şamanlık görevini kadınlar yürütmekteydiler. Kadınlar, şamanlık konusunda son derece etkin bir rol oynamakta idiler. Hatta erkeklerden daha baskın bir şekilde bu görevi yerine getirirlerdi. Ancak yıllar geçtikçe bu görevi erkekler yapmaya başlamışlardır. Zamanla kadınların etkinliği azalmış, erkekler şamanlık görevi için etkin olmuşladır. Erkeklerin şamanlık görevine başlamaları, Şamanizm’e farklı bir bakış açısı getirmeye başlamıştır.
Şamanlık Soyda Olmalıdır
Bir kişi, şaman olmak istediğinde o kişinin soyunda daha önce şamanlık yapan birinin olması gerekir. Bu şamanlığın bir şartı olarak kabul edilmiştir. Ancak bazı dönemlerde bu şart göz ardı edilmiştir. Yani soyunda şamanlık yapmış olan biri bulunmasa da o kişi şaman olabilmiştir. Bu kişilerin şaman olabilmek için belli özellikleri ön plana çıkmış olduğundan dolayı soy şartı aranmamıştır.
Şaman olmak için belli şartların yerine getirilmesi gerekse de istisnalar bu kaideyi bazen bozmuştur. Şamanlar, normal insanlardan farklıdırlar. Bu kişilerin ayrıca görevleri bulunmaktadır. Hem tanrıya hem de insanlara karşı görevlerini yerine getirmekle yükümlü olurlar. Bu nedenle şaman seçilirken oldukça seçici davranılmaya gayret edilir.
Şamanlığın Belirtileri Vardır
Şaman olmak kolay bir şey değildir. Bu göreve sahip olmanın da belli evreleri vardır. Şamanlık insanda doğuştan da var olabilir. Bu kişilerde ise belli başlı belirtiler meydana gelmektedir. Şaman olan kişiler, genellikle ergenlikte belirti göstermeye başlarlar.
Şamanlığın belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Olağanüstü varlıklar görmek
- Sık sık baş dönmesi yaşamak
- Bedensel ve ruhsal acıları yaşamak
- Sinirli olmak
- İnsanlardan uzaklaşma isteği
- Sürekli olarak düşünmek
Gibi belirtiler, şaman olacağı düşünülen bireylerde gözlemlenmektedir. Bu belirtilerin ergenlikte fark edilmesi muhtemeldir. Eğer bir kişide bu belirtiler net bir şekilde gözlemleniyorsa, o kişi eğitimini aldıktan sonra hemen şaman olur. Şaman olmaya aday kişilerin özel insanlar olduklarına inanılır.
Şamanlık Belirtileri Şaman Olmaya Yetmez
Şamanlığın belirtileri şaman olmak için yeterli gelmez. Bunun nedeni ise şaman olan kişinin her anlamda yetkin olması gerektiğinden dolayıdır. Şaman olan kişinin Şamanizm’e ait her şeyi çok iyi bilmesi gerekir. Bunun için şamanlık eğitimi verilir. Şamanlık eğitimi sonucunda birey, şamanlık görevini yapmaya başlar. Şamanlık özellikleri, bu görev için tamamlayıcı bir unsurdur. Eğitimsiz birinin şaman olması uygun görülmez. Ayrıca şamanlıkta bilgi birikimi de önemlidir.
Bilgisiz birinin şaman olmasına asla izin verilmez. Eğitimlerden başarı ile geçen kişilerin şaman olması kolaydır. Eğer bu eğitimlerden geçilemezse, şamanlık özelliklerine sahip olmasının bir önemi kalmaz. Şamanlık özellikleri, eğitim ve bilgi birikimi tam olmalıdır. Bu yönlerden eksik olan kişilere şamanlık görevi kesinlikle verilmez.
Şaman Kıyafetleri Hayvan Şeklindeydi
Şamanların kendine has kıyafetleri bulunmaktadır. Bu kıyafetleri, özel zamanlarda giyerler. Normal insanların bu kıyafetleri giymeleri mümkün değildir. Şamanlar, genellikle hayvan şeklini andıran kıyafetleri giyerlerdi. Doğaya ve hayvanlara karşı ayrı bir sempati duyduklarından dolayı, hayvanların kendileri üzerinde bir etkisi olduğuna inanırlardı. Bir şaman eğer hayvan şeklinde bir kıyafet giyerse, o hayvanın şekline de girebilirdi. Bu inanışta olduklarından dolayı her zaman kutsal kabul ettikleri hayvanların şekillerini tercih ederlerdi. Şamanlıkta hayvan şekilleri yoğun olarak kullanılmaktaydı. Şaman resimlerine göz attığınız zaman bu hayvan şekillerini oldukça fazla göreceksiniz.
Şamanlar İçin Davul Önemlidir
Türk kültüründe yer alan davulun aslında Şamanizm’den geldiğini çoğumuz bilmeyiz. Bizde eğlence amacı ile kullanılan davul, Şamanizm’de kutsal işler için kullanılmaktaydı. Davul, şaman gökyüzüne yükselirken ya da yeryüzüne inerken çalınırdı. Bu törenler esnasında önemli bir yere sahip olan davul, Şamanizm için oldukça kıymetlidir. Bunun yanında davulun farklı görevleri de bulunmaktadır. Tanrıya kurbanın sunulması davul aracılığıyla yapılır.
Ayrıca şaman, davul kullanarak kötü olan ruhları yakalamakla yükümlüdür. Yakalanan kötü ruhlar ise mutlaka hapsedilmelidir. Şaman trans durumuna geçmek istediğinde bunu davul yardımı ile sağlar. Tüm bu görevler için kullanılan davul, Şamanizm’de olmazsa olmazdır. Özellikle de ayin bitişlerinde çalınarak, ayinin bittiğini göstermektedir.
Şamanların Asaları Vardır
Şamanların kendilerine has kullandıkları asaları vardır. Bu asalar, bildiğimiz asalardan biraz farklıdır. Bu asaların baş bölgeleri 3 ya da 2 çatallıdır. Klanı ifade eden bu asalar, şamanlık yapan kişilerin olmazsa olmazlarındandır. Asanın uç kısımlarında ise çanlar ve şeritler bağlanmıştır. Bu çan ve şeritler, kumaştan yapılmıştır. Kumaşların renkleri ise sarı, beyaz, siyah, mavi, yeşil ve kırmızıdır. Rengarenk bu asalar, şamanlık yapan kişilerin uzaktan belli olmasına bile neden olur. Oldukça gösterişli yapıdaki bu asaları taşımak ise şamanların görevidir. Asa ucundaki çatal sayısı, şamanın klan sayısını ifade etmektedir.
Şamanlar Üzerinde Hayvan Kalıntıları Bulundurur
Şamanlar trans anına geçtiklerinde üzerlerinde birtakım eşyalar bulundurur. Bu eşyaların başında hayvan kalıntıları yer almaktadır. Gerçek bir hayvana ait olan bu kalıntılar, trans anı için özel olarak hazırlanmaktadır. Şamanın bu anda biçim değiştirdiğine inanılır. Değiştirdiği biçiminde, üzerindeki hayvan kalıntıları sayesinde gerçekleştiğine inanılır. Şaman, biçim değiştirirken bu kalıntılardan yardım alır. Hayvan kalıntıları dışında çeşitli eşyalarda bulunur. Bu eşyaların her biri, şaman kıyafeti üzerinde yer almaktadır. Görünüşte karışık bir kıyafetmiş gibi gözükse de şamanlar için son derece kullanışlıdır. Şamanlığın simgeleri arasında sayılan bu kıyafetler, her zaman giyilmez. Sadece ayin zamanlarında ve trans dönemlerinde giyilmektedir.
Şamanlar Trans Haline Geçer
Şamanlığın en önemli olaylarından biri trans haline geçmektir. Trans haline geçmek, bir şamanın yapması gereken en doğal vazifesidir. Bu nedenle trans yapamayan biri şamanlık görevini yapamaz. Ancak trans haline geçmek, çok da kolay bir durum değildir. Bu nedenle şamanın oldukça güçlü bir ruhsal dünyaya sahip olması gerekir. Genellikle kendini insanlardan soyutlayan şamanlar daha kolay bir şekilde trans yapmaktadırlar. Hatta bazı kişiler, sırf trans yapabilmek için kendini özellikle soyutlaştırmaktadırlar.
Şamanların Görevleri
Şamanın başlıca görevi, tanrı ile insan arasında etkileşimi sağlamaktı. Bunun yanı sıra daha farklı görevleri de bulunmaktaydı. Hastalıklara şifa bulma, kurbanın tanrılara ulaşmasını sağlama, dini törenleri düzenleme, insanların kötü niyetli ruhlardan korunmasını sağlama ve fal bakma gibi görevleri de bulunmaktadır. Bir şaman bu görevlerin her birini yerine getirmelidir.
Şaman Kelimesinin Kökeni Tunguzcadır
Şaman kelimesinin kökeni Tunguzca olarak bilinir. Ve bu kelime, Rus bilim adamlarının yapmış oldukları araştırmalar neticesinde kullanılmaya başlanmıştır.